Wat is het?

Tijdens een responsie- of interactiecollege bespreken en diepen studenten gestructureerde leerstof uit, beantwoorden studenten vragen met betrekking tot deze leerstof en bied je hen omgekeerd een expliciete gelegenheid om jou als lesgever vragen te stellen over eventuele onduidelijkheden. Gezien een responsiecollege valt onder de noemer van activerende werkvormen  dienen de studenten ter voorbereiding het nodige materiaal te bestuderen. Een responsiecollege wil de studenten stimuleren om het studiemateriaal (zelfstandig of in groep) actief te verwerken en laat lesgevers toe het leerproces op te volgen.

Wanneer zet je responsiecollege in? 

Je kan een responsiecollege op verschillende manieren en momenten inzetten:

• Als onderdeel van flipped classroom. Laat de studenten in aanloop naar het responsiecollege specifieke kennis verwerven, oefeningen of opdrachten maken…. Afhankelijk van de aard van je vak, kan je hier zelfs een wekelijkse gewoonte van maken.
• Als onderdeel van een leerpad. Een leerpad bestaat uit opeenvolgende leeractiviteiten, aangeboden in een online leeromgeving. Het responsiecollege kan er hier één van zijn.
• Bij een moeilijk concept. Leidt een theorie of concept steevast tot dezelfde vragen die veel lestijd vragen? Overweeg dan om dit via een kennisclip  aan te bieden en aanvullend vragen te beantwoorden en verdere toelichting te geven tijdens het responsiecollege. Studenten kunnen de clip achteraf dan nog herbekijken.
• Aan het eind van een cursus. Organiseer je laatste les op basis van vragen die je voorafgaandelijk bij je studenten verzamelt.
• In het kader van collectieve feedback. Organiseer bijvoorbeeld een responsiecollege (op basis van vragen van de studenten) na een taak, opdracht of examen.

Hoe zet je responsiecollege in?

Vooraf verschaf je je studenten materiaal dat ze in aanloop naar het responsiecollege moeten verwerken. Denk hierbij aan lesmateriaal en kennisclips die feitenkennis, eenvoudige concepten of procedures toelichten. Een goede voorbereiding door de studenten verhoogt de mate waarin ze actief kunnen meedenken tijdens het responsiecollege.

Voorzie een mechanisme om te zien of studenten het materiaal begrepen hebben. Koppel er bijvoorbeeld enkele eerste toepassingen aan via een kleine opdracht of quiz. In het responsiecollege kan je dan meteen op de resultaten terugkomen.

Communiceer duidelijk en voldoende op voorhand wat je precies verwacht. Voorzie voldoende tijd in het lesrooster van studenten zodat ze zich kunnen voorbereiden. En voorzie ook de nodige incentives voor je studenten om voorbereid in het responsiecollege te verschijnen. Zo kan je werken met een score (voor een voorbereidende opdracht, voor actieve deelname, voor een quiz of test, etc.) of met de belofte van (persoonlijke) feedback bij het maken van de voorbereiding. Meer permanente evaluatie leidt tot een betere studiespreiding, die er op haar beurt voor zorgt dat studenten tot dieper leren komen, met een betere retentie tot gevolg. Feedback (zowel constructieve kritiek als positieve bekrachtiging) is ook een motor van diepgaand leren.

Tijdens het responsiecollege zelf, voorzie je leeractiviteiten die focussen op hogere cognitieve niveaus (toepassen, analyseren, evalueren, creëren). Daag studenten uit om de leerstof al gedeeltelijk te verwerken tijdens het responsiecollege. Denk bijvoorbeeld aan:

• Studenten vragen laten stellen in een vragenronde (analyseren)
• Studenten elkaars vragen laten beantwoorden (toepassen)
• (Thuis)opdracht/tests samen oplossen en verbeteren (toepassen, evalueren)
• Vergelijken met de oplossingen van peers (analyseren)
• Criteria aanreiken voor evalueren (evalueren)
• Nieuwe oefeningen maken (toepassen, creëren)
• Oude examenvragen oplossen (toepassen)

Aandachtspunten

Do’s & don’ts

• Transparantie is een belangrijke voorwaarde om studenten tot dieper leren te brengen. Communiceer daarom duidelijk de verwachtingen/eisen i.v.m. de voorkennis die van de student verwacht, de doelen die de student moet bereiken en op welke manier die doelen zich vertalen in evaluatiecriteria.
• Zorg dat de studenten voorbereid naar de les komen. Maak hiertoe gebruik van de tips om studenten voorbereid naar de les te laten komen.  
• Beantwoord geen elementaire vragen waaruit onvoldoende voorbereiding blijkt.
• Vermijd tijdens het responsiecollege inhoud te herhalen die studenten zelf moesten voorbereiden, dat motiveert hen om ook een volgende keer voorbereid naar de les te komen. 
• Het rendement van een responsiecollege wordt mee bepaald door de voorbereiding, medewerking en vraag tot mondelinge feedback van de student. Maak de studenten hiervan bewust.
• Het rendement van een responsiecollege daalt wanneer studenten een te hoge werkdruk percipiëren ten gevolge van de activerende werkvorm of wanneer de doelen van de leeractiviteiten onvoldoende duidelijk zijn.

Welke tools kan je gebruiken?

De voorbereiding voor het responsiecollege kan asynchroon:

• Inhoud in Ufora (tekst, kennisclip, PowerPoint met audio-toelichting…)
• Opdrachten in Ufora
• Tests in Ufora 
• Discussies in Ufora
• Veelgestelde vragen in Ufora

Het eigenlijke responsiecollege moet synchroon doorgaan maar kan je zowel online als on campus organiseren:

• On Campus
• Livestream vanuit UGent leslokaal
• MS Teams
• Aanvullend: Online stemsystemen