Een digitaal leerpad is een handige manier om studenten verschillende leeractiviteiten (kennisverwerving, toepassing, discussie…) te laten uitvoeren via een traject dat jij gericht uittekent. Leerpaden creëren kan in Ufora heel eenvoudig, via de tool ‘Inhoud’. Deze onderwijstip leert je hoe. 

Wat is een leerpad? 

Een leerpad is een vorm van online onderwijs waarbij verschillende leeractiviteiten en evaluatie/feedback op een gestructureerde manier aangeboden worden aan studenten, zodat ze die zelfstandig kunnen verwerken. 

Een leerpad bestaat uit afzonderlijke studiematerialen zoals teksten, wiki’s, externe websites, YouTube-filmpjes, zelf ontwikkelde kennisclips, presentaties, enz. waarin voornamelijk kennisverwerving centraal staat. Die studiematerialen worden in een leerpad afgewisseld met andere leeractiviteiten zoals samenwerken, onderzoeken, een discussie houden en de verworven kennis toepassen. Anderzijds voorziet een leerpad ook in evaluatie en feedback.

Die onderdelen bied je op een gestructureerde manier aan aan studenten, bijvoorbeeld: thematisch, per hoofdstuk van het handboek, per week of een combinatie van dat alles. Ufora maakt hiervoor gebruik van modules, die de indeling van de cursus bepalen.

Een leerpad kan adaptief zijn wanneer bepaalde inhouden of oefeningen pas aangeboden worden als er aan een voorwaarde voldaan is, bijvoorbeeld na het lezen van een tekst, maken of slagen voor een opdracht of test….  Een leerpad is interactief wanneer interactieve elementen – bijvoorbeeld automatisch feedback na het afronden van een test, deelname aan een discussieforum… – in het leerpad verwerkt zijn. 

Naast een structuur hebben de meeste leerpaden ook een duidelijke volgorde waarin de activiteiten moeten worden afgewerkt. Die volgorde kan enerzijds impliciet aanwezig zijn en dus niet dwingend. Door opeenvolgende hoofdstukken of activiteiten te presenteren, suggereer je als lesgever een volgorde waarin de studenten de activiteiten kunnen afwerken. In dit scenario kunnen de studenten nog steeds zelf bepalen in welke volgorde ze de activiteiten willen doorlopen. Er zijn geen restricties op welke activiteit ze eerst moeten uitvoeren.  

Anderzijds kan je de volgorde waarin studenten het leerpad afwerken afdwingen door bepaalde voorwaarden te koppelen aan stappen in het leerpad. Zo moeten de studenten in dit scenario eerst een voorafgaande activiteit goed hebben afgewerkt, voordat ze aan een volgende activiteit kunnen beginnen. Ufora biedt zeer uitgebreide mogelijkheden om met die zogenaamde release conditions te werken; je kan zo voor bijna elke student een leerpad op maat ontwerpen.  

Wanneer gebruik je een leerpad? 

Een leerpad kan je onder andere in de volgende situaties gebruiken: 

• Voorkennis van studenten op hetzelfde niveau brengen. Als je aan een heel heterogene groep moet lesgeven kan een leerpad uitkomst bieden. Bij een groep met een verschil in voorkennis kan je bijvoorbeeld variëren in studiemateriaal door een leerpad online te plaatsen. De studenten met weinig of geen voorkennis doorlopen het leerpad en verwerven zo de nodige basiskennis om de lessen te kunnen volgen. 
• Als voorbereiding op een contactmoment. Zo kan je studenten bijvoorbeeld vragen om tussen twee opeenvolgende lessen zelfstandig een leerpad te doorlopen zodat ze bepaalde kennis zelfstandig verwerven of vaardigheden inoefenen. Opgelet! Zorg er in dat geval wel voor dat de zelfstandig te verwerven kennis of vaardigheden daadwerkelijk gebruikt worden in de volgende les. Anders zullen de studenten niet geneigd zijn om op voorhand de leerpaden te doorlopen. Op deze manier kan je leerpaden ook in het kader van blended learning of flipped classroom gebruiken.
• Als vervanging van een contactmoment. Als jouw fysieke, synchrone aanwezigheid als lesgever niet meteen een meerwaarde vormt bij het verwerven en verwerken van kennis, kan je bepaalde onderdelen vervangen door een leerpad. 
• Als verwerking na een contactmoment. Als verdere verwerking van de geziene leerstof tijdens het contactmoment of voor verdiepende leerstof kan een leerpad ingezet worden na het contactmoment. Op deze manier kan je leerpaden ook in het kader van blended learning of flipped classroom gebruiken.

Wat zijn de voor- en nadelen van een leerpad?

Voordelen

• De studenten kunnen zelfstandig en op eigen tempo werken. Denk aan studenten die afwezig zijn door ziekte of een bijzonder statuut hebben.
• Differentiatie is mogelijk via een adaptief leerpad. Zo kan je bijvoorbeeld extra leerinhouden aanbieden aan studenten die minder scoren op een test of aan studenten die extra uitgedaagd willen worden.
• Je kan op elk moment de voortgang van je studenten volgen en actief ingrijpen in het leerproces.  Je krijgt meer input waarop je jouw begeleiding kan afstemmen.
• De studenten kunnen de draad opnemen waar ze de vorige keer gestopt waren.
• Eerder ontwikkelde studiematerialen kunnen worden geïntegreerd.

Nadelen

• Het aanmaken van een leerpad is arbeidsintensief omdat je (veel) studiematerialen moet voorzien. Je kan de ontwikkeling van je leerpad faseren door eerst een blauwdruk te maken van je leerpad en nadien de afzonderlijke modules uit te werken.
• Hou duurzame inzetbaarheid in het achterhoofd wanneer je een leerpad ontwikkelt. Kwalitatieve kennisclips maken over basiskennis die weinig verandert doorheen de tijd (bijv. anatomische structuren) is een goede tijdsinvestering. 
• Studenten hebben de neiging om oppervlakkig en snel door het leerpad te gaan. Voorzie voldoende ankerpunten waarbij je kennisverwerving afwisselt met activerende werkvormen.
• Een goede communicatie over de verwachtingen en een zekere mate van begeleiding bij het doorlopen van het leerpad blijven belangrijk. Neem deze checklist bij de hand.

Hoe teken je een leerpad uit in Ufora? Tips & tricks

Het maken van een goed leerpad is meestal geen lineair proces waarbij je van nul vertrekt en in één beweging een afgewerkt leerpad hebt. Vaak heb je in het verleden al bepaalde studiematerialen ontwikkeld, maar ontbreekt nog een goede structuur. Of heb je al een leerpad ontwikkeld, maar heb je onvoldoende zicht op het leerproces van studenten. Of wil je extra feedback verwerken. Ontwerp eerst offline de structuur van je leerpad vooraleer je in Ufora begint te ontwikkelen. Het is zeker mogelijk dat tijdens het ontwikkelen de structuur nog aangepast wordt. Een leerpad maken is een iteratief proces. 

Een goede planning is belangrijk bij het aanmaken van een leerpad. Zorg dat je studenten voldoende tijd hebben om te discussiëren, vragen te stellen, te reflecteren, om oefeningen grondig te maken. Communiceer aan je studenten wat je wanneer van hen verwacht. Nadat je jouw leeractiviteiten logisch geordend hebt en bepaald hebt welke cluster je zal uitwerken, kan je beginnen bouwen aan je leerpad. Hou volgende zaken in gedachten: 

• Vermijd overlap tussen je leerpad en wat je doceert. Je kan wel een contactmoment voorzien ter verdieping van de leerinhoud die via een leerpad wordt aangeboden. Begin elk contactmoment (online of on campus) met een vraag- en antwoordmoment. Daag de studenten tijdens het contactmoment uit met moeilijkere voorbeelden, probleemstellingen en taken.
• Kies voor een didactisch verantwoorde structuur waarbij je elke student voldoende prikkelt om het aangeboden leerpad tot een goed einde te brengen.
  • Beperk het aantal niveaus in de inhoudsstructuur tot maximum 3.
  • Geef eerst een globale inleiding.
  • Deel je inhoud op in behapbare delen. Leg eerst basisbegrippen en structuren uit en geef pas daarna de verdiepende details. 
• Binnen het kader van Blend@UGent staat duurzaamheid voorop. Kies bij voorkeur voor inhouden die niet te veel onderhevig zijn aan evoluties zodat je niet elk jaar je volledige leerpad moet updaten.
• Leerpaden zonder opdrachten worden als te vrijblijvend ervaren. Ze zorgen ervoor dat sommige studenten geneigd zijn om door het leerpad te klikken zonder de inhoud actief te verwerken. Bied dus niet louter de leerinhoud als zelfstudie aan. Zorg er bijvoorbeeld voor dat de student kan testen of hij/zij alles goed heeft begrepen of probeer een oefening te voorzien. Voorzie liever meerdere oefeningen in het leerpad in plaats van één groot cursusonderdeel van meerdere uren. 
• Verzorg je communicatie met studenten. 
  • Kader welke leerdoelen/eindcompetenties je nastreeft en waarom je online activiteiten afwisselt met contactmomenten. 
  • Zorg dat het duidelijk is welke onderdelen niet voor alle studenten bedoeld zijn.
  • Vermeld hoeveel tijd het doorlopen van het leerpad (ongeveer) in beslag zal nemen.
  • Licht datumrestricties toe als die er zijn.
  • Geef aan of je het leerpad al dan quoteert.
  • Licht toe waar studenten terecht kunnen met vragen. 
• Zorg voor een duidelijke beschrijving van elke oefening zodat studenten weten wat je van hen verwacht. Vermeld ook start- en indiendatum via de agenda in Ufora. Eén oefening per pagina is doorgaans voldoende. Zo ontstaat stap voor stap een gebruiksvriendelijk leerpad. Voorzie eventueel een aparte module waarin je alle oefeningen/opdrachten die doorheen je leerpad aan bod komen, bundelt.
• Een oefening/opdracht kan ruimer inzetbaar zijn. De ingediende opdrachten kunnen de invulling van je volgende contactmoment vormgeven. Ook kunnen de aangeboden oefeningen representatief zijn voor de vragen die je op het examen stelt.
• Voorzie mogelijkheden om de student online vragen te laten stellen. Dit kan asynchroon via bijvoorbeeld een discussieforum of synchroon via een online vragenuurtje via een digitale tool (bijv. Teams) in te plannen
• Gebruik verschillende media als studiemateriaal. Een beeld zegt immers meer dan 1000 woorden. Vermijd hyperlinks die in bijkomende tabbladen of vensters openen opdat studenten maximaal binnen Ufora blijven. Lees op de bijhorende ondersteuningspagina’s hoe je bestanden, audio en zo meer en in het bijzonder ook eigen kennisclips integreert. Hou waar mogelijk rekening met de designprincipes voor multimediaal leren van Mayer.
• Grijp je leerpad gerust aan om studenten extra, verdiepend materiaal aan te bieden. Zorg er echter voor dat steeds duidelijk blijft welk materiaal tot de verplichte leerstof behoort en wat als extra wordt beschouwd. Laat hyperlinks naar extra materiaal bijvoorbeeld niet binnen de Ufora-omgeving openen.
• Maak waar mogelijk gebruik van de expertise van je studenten bij het vormgeven van je leerpad en het uitwerken van zinvolle opdrachten en oefeningen. Zij kunnen bijvoorbeeld oefeningen opstellen voor elkaar, peerfeedback geven, iets uitleggen aan elkaar... Of geef hen een opdracht om zelf over bepaalde onderwerpen een kennisclip te maken (waarbij je de kwalitatieve clips de volgende jaren kan inzetten).

Meer weten? 

Ben je overtuigd van de meerwaarde van leerpaden en wil je die zelf aanmaken? Schrijf je dan zeker in voor de online vorming 'Wegwijs in het ontwerpen van online leerpaden'.  Via een leerpad in Ufora leer je stap per stap hoe je zelf een leerpad kan opbouwen én onderhouden. Via de link kan je intekenen op de vorming waarna je automatisch wordt toegevoegd (duurt max 60 min) aan de Uforacursus met het leerpad.

Voor technische vragen kan je contact opnemen met het Ufora-team (ufora@UGent.be). 

Voor didactische vragen kan je contact opnemen met het team onderwijsondersteuning via Onderwijsondersteuning@ugent.be

Bronnen

Desmet, C., Digitaal leren en exe learning, onuitgegeven cursus, 2011

Janssen, J., Berlanga, A., Votgen, H. & Koper, R. Towards a learning path specification. 

Ondersteuning van leerpad – Vives

http://www.digitaledidactiek.be/modules/2-ontwerp/theorie/mayer/